İMZALI - TIP TARİHİ - MUCİT TÜRK DOKTORLARI - AŞI TARİHİ

[TİFÜS (TİFO) AŞISININ MUCİDİ TÜRK DOKTORDAN İMZALI OSMANLICA EL YAZMASI KÜR VE REÇETE] Eski yazı / Latin harfli imzalı reçete ve arkasında ayrıntılı tedavi süreci. DR. REŞAT [REŞAD] RIZA [KOR], (19.-20. yüzyıllar). Önü Latin harfli, arkası Osmanlıca reçete ve tedavi sürecini anlatan el yazması belge. 24 x 10 cm. 5 Ağustos 1931 reçetesinin ön yüzünde Latin harfli ilaç listesi mevcut. Toplamda 6 ilaç ve kullanım için gramajlar yazılı. "Dr. Rechad" imzalı. Arka yüzünde ayrıntılı kürler Osmanlı Türkçesi'nde yazılmış: "Daha 3 gün katran kullanınız, sonra kesiniz. Bugünden itibaren öksürük damlasına [günde] 3 def'a 12 veya 15er damla alırsınız, sabah erken, akşam üzri beşte ve gece yatarken. Günde dörder def'a bir küçük kahve kaşığı karbonat, yarım bardak suda eritip alırsınız. 8 gün devam (Ne zaman fırsat bulursanız alırsınız). Şetkulyah + Babladon + Deşyatik (!), bu şekil damladan 10 gün, günde 25'er damla üçer def'a alınız. Her def'a öksürük damlası alınız. Haftada bir, sabahleyin erken [.] dolu bir büyük bardak zepak(!) suda akşamleyin eritip sabahleyin kalkınca (aç karnına) [.] içiniz. Ve o gün bir perhiz yapınız. Akşam biraz ekmek ve [.] bir çorba... --- Beyoğlu'ndaki yazıhanesi antetli kağıt, adresi: "Şişli Bomonti İstasyonu, İzzet Paşa Sokağı No: 38. Cuma ve salıdan mada her gün 2'den 6'ya kadar". Eczahane damgalı (Mehmet Kâzım Eczahanesi). --- 1. Dünya Savaşı yıllarında Osmanlı ordusunun cephedeki salgınlara karşı aldığı en önemli önlemlerden biri tifüs aşısı bulmasıydı. Dr. Reşat Rıza (Kor), savaş öncesinde aşı çalışmalarına başlamıştı. Dr. Tevfik (Sağlam), 3. Ordu'da Reşat Rıza Bey'in önerdiği şekilde aşılamaya başladı. Dünyadaki ilk tifüs aşısı 28 Mart 1915'te hazırlandı. Beşi doktor olmak üzere dokuz subaya yapılan aşıdan ikisi ağır olmak üzere 5 kişi tifüse yakalandı, ancak ölüm olmadı. Yine Dr. Alaeddin Bey Erzurum'da 263 kişiye aşı uyguladı ve bunlardan yalnızca üçü hastalandı. Aşı yapılanların 234'ü Müslüman, 26'sı Ermeni, 3'ü Rum'du. Aşı daha sonra Bayburt, Sivas gibi birçok yerde uygulandı. Dr. Abdülkadir Noyan, Bağdat'ta 6. Ordu'daki görevi sırasında Reşat Rıza Bey'in yöntemini kullanarak bu cephede aşılamaya başladı. Tifüs aşısıyla birçok sağlık çalışanı, subay ve askerimizin hayatını kurtardı. Goltz Paşa, bu aşıyı olmayı reddettiğinden hayatını kaybetmiştir. Abdülkadir Noyan'ın hatıratında geçtiğine göre: "İstanbul'da iken Gülhane Profesörlerinden Biyolog Reşat Rıza Bey Gülhane'de tifüslülerden en yüksek hararet devrinde kan alınarak steril bir balon yahut şişe içinde cam tespih taneleri ile defibrine edildikten sonra derecede, hamamı-maride bir saat müddetle sterilize edilirse tifüse karşı aşı gibi kullanılır demişti. Bu bilgiyle Bağdat'ta aşı yapmak zamanının geldiğine kani oldum...".